Hoton alama
Yayin da ilimi da samun ayyukan yi ga maza a Indiya suka inganta cikin shekarun da suka gabata, kuɗin sadaki na ƙaruwa, kamar yadda wani sabon bincike ya nuna.
Biya da karɓar sadaki al`ada ce da ta dade a kudanci nahiyar Asiya, inda iyayen amaryar ke bayar da kudi da tufafi da kayan ado ga dangin ango. Duk da cewa al`adar ta saɓa wa dokar kasar Indiya tun 1961, tana ci gaba da bunƙasa tare da barin mata cikin haɗari da tashin hankali cikin gida har ma da mutuwa.
Jeffrey Weaver na Jami'ar Kudancin California da Gaurav Chiplunkar na Jami'ar Virginia sun yi nazarin aure fiye da 74,000 a Indiya tsakanin 1930 zuwa 1999 don gano sauyin da ake samu game da al’adar bayar da sadaki.
Sun yi nazarin “gundarin sadaki” da kuma la’akari da kimar tsabar kudi da kyaututtuka da dangin amarya suke bayarwa ga ango ko danginsa da wanda dangin ango ke bayarwa ga dangin amarya.
Masu binciken sun dogara ne da bayanai daga "India`s Rural Economic and Demographic Survey", wani bincike kan iyalai a jihohi 17 mafiya yawan jama’a na kasar Indiya.
Yawancin auren Indiyawa har yanzu na hadi ne, kuma kusan dukkan mata suna yin aure ne a ƙarshen shekaru ashirin. Kashi 90% na auren da aka yi nazari har zuwa 1999 sun haɗa da sadaki.
Biyan sadaki tsakanin 1950 zuwa 1999 ya kai kusan kwatar dala tiriliyan.
Binciken ya gano cewa ci gaban tattalin arziki ya dawwama tare da bunkasa harkar biyan sadaki, musamman daga shekarun 1940 zuwa 1980, in ji Mista Weaver.
"A cikin wannan lokaci, maza da yawa suna yin karatu kuma suna samun ingantattun ayyuka, wanda ya haifar da karuwar sadaki," in ji shi.
Aure a Indiya
*Kusan duk aure a Indiya auren mace daya ne.
*Kasa da kashi 1 cikin 100 yana ƙarewa a saki.
*Iyaye suna taka muhimmiyar rawa matsayi wajen zaɓar wanda ‘yarsu ko wadda dansu zai aura. Asama da kashi 90 cikin 100 na auratayya tsakanin 1960 zuwa 2005, iyaye su ne suke zaɓen wanda yaran za su aura.
*Sama da kashi 90% na ma`aurata suna rayuwa tare da dangin miji bayan aure.
*Fiye da kashi 85% na mata suna auren wani daga wajen kauyensu, 73% na auren wadanda suke a cikin gunduma guda.
Majiya: India Human Development Survey, 2005; National Family Health Survey 2006; REDS, 1999
A cewar binciken, za a iya fahimtar bullowar sadaki ta hanyar la’akari da nagartar ango, wanda ke da alaka da ilimin sa da samun kudin sa. (Rashin shigar mata a cikin ma'aikatan Indiya yana nufin kasancewar ƙarin ayyuka mafi kyau ga maza.)
Ma'ana, 'ango masu nagarta da inganci' - masu ilimi kuma suna da ingantattun ayyuka - suna jan sadaki me yawa. A yayin da ake samun karuwar ango masu ilimi a kasuwar aure, ana samun raguwa a sadaki da ango masu ilimi ke samu, in ji binciken.
“Abubuwan da suka shafi tattalin arziki masu karfi ne ke haifar da sadaki, a bangaren amarya kuma, iyalan da suka ƙi biyan sadaki ga ‘ya’yansu mata, ana barin su da ango marasa nagarta." in ji Mista Weaver da Mista Chiplunkar.
Shin wannan yana da mahimmanci gaIndiya? Wata takarda ta daban ta Siwan Anderson na Jami’ar British Columbia ta bayar da hujjar cewa ba kamar Indiya ba, biyan sadaki ya nuna raguwa tare da karuwar arziki a yawancin al’ummomi, ciki har da Turai. Ms Anderson ta ce karuwar arziki a cikin al'ummomin kabilu kamar Indiya kuma ya haifar da karuwar biyan sadaki.
Mista Weaver da Mista Chiplunkar sun ce binciken da suka yi ya sami 'yan kadan daga bayanan da aka saba yi game da karuwar ayyukan sadaki.
Wata ka’ida ita ce, ana yin sadaki a tsakanin manyan gidaje kuma ya yadu yayin da ’yan kananan kabilu suka kwaikwayi wadannan dabi’u don inganta zamantakewarsu. Sabon binciken ya ce hakan bai fito fili ba domin an fara gudanar da sadaki ne a lokaci guda ga manyan kungiyoyi da masu karamin karfi.
Har ila yau, wasu masana sun yi imanin cewa sha'awar da mata marasa galihu ke yi na auren manyan mazaje ne ya haifar da sauye-sauye a cikin sadaki. Mista Weaver ya ce wannan ra'ayi "ba daidai ba ne" tun da akwai "karamin auren jinsi" - kashi 94% na auren da aka yi nazari a kansu 'yan Hindu ne da suka yi aure a cikin rukuninsu.
To me zai faru da biyan sadaki yayin da mata da yawa ke samun ilimi?
A cikin shekaru biyu zuwa talatin da suka gabata, an sami gagarumin ci gaba a ilimin mata, wanda ya zarce na maza a Indiya. Wannan na iya haifar da raguwar fama da sadaki, amma babu bayanai masu goyan baya, in ji Mista Weaver.
Amma binciken ya gano shaidar cewa "yawan biyan sadaki yana raguwa" yayin da mata da yawa ke samun ilimi a wani yanki.
Koyaya, tasirin karuwar ilimin mata da shekara guda ya ragu sosai idan aka kwatanta da karuwar ilimin maza da tsawon lokaci guda, binciken ya gano. Wataƙila hakan ya faru ne saboda mata ba su da yuwuwar yin aiki kuma don haka “suna samun riba ta tattalin arziki daga iliminsu a kasuwar ƙwadago”.
A bayyane yake, inganta ilimin mata da kuma ƙara yawan shigarsu cikin ma'aikata na iya taimakawa wajen magance matsalar sadaki.
